Veled Çelebi tarafından 1311 [1893/1894]'de Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınan ve ilk defa günümüz Türkçesine aktarılan bu eser medeniyet dünyamızda hakkında çok sayıda eser kaleme alınmış Leylâ ile Mecnûn hikâyesinin ortaya çıkışını ve kaynağını kadim kaynaklar yoluyla araştıran ve ortaya çıkaran bir eser. Veled Çelebi bu hikâyeye atası Mevlâna'nın bir beytiyle başlıyor: "Dostları anmak kutludur dosta/Bilhassa biri Leylâ, öbürü Mecnûn olursa." Eseri kaleme alma sebebini Veled Çelebi'den okuyalım: "Leylâ v

Sâdî-i Şîrâzî, İslâm medeniyetinin en önemli ediplerindendir. Klasik dönemde bu dille ve bu dile ilgisiz kalamayacak şekilde edebiyatla uğraşan her milletten edip, âlim ve entelektüel bir şekilde Sâdî’nin eserlerinden etkilenmiştir. Eserlerini kaleme aldığı zamandan bugüne 750 yılı aşkın bir zaman geçmesine rağmen onu eserlerinin her biri cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. Müsteşriklerin Sâdî’yi keşfinden sonra Batı dünyasında da hatırı sayılır bir ilgiye mazhar olmuştur. Onun her biri şaheser olan Dîv

Osmanlının son devrinde yetişmiş ve müktesebatını Cumhuriyet dönemine de taşımış, kültür ve dil alanındaki çalışmalarıyla bilinen aydınlarımızdan Kilisli Muallim Rifat’ın hatıraları bizlere dönemin kültür ve yayın hayatı, devlet bürokrasisi, insan tipleri hakkında kapılar aralamaktadır. Hatıralarına; “Küçük görünen bir iş bazen büyük bir işi tashih eder yahut bir noktasını olsun aydınlatır. Binaenaleyh ben de kendimi bildiğim günden beri nerede okudum, kimlerden okudum, neler gördüm, kimlerle görüştüm, ne g

Sâdî-i Şîrâzî, İslâm medeniyetinin en önemli ediplerindendir. Klasik dönemde bu dille ve bu dile ilgisiz kalamayacak şekilde edebiyatla uğraşan her milletten edip, âlim ve entelektüel bir şekilde Sâdî’nin eserlerinden etkilenmiştir. Eserlerini kaleme aldığı zamandan bugüne 750 yılı aşkın bir zaman geçmesine rağmen onu eserlerinin her biri cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. Müsteşriklerin Sâdî’yi keşfinden sonra Batı dünyasında da hatırı sayılır bir ilgiye mazhar olmuştur. Sâdî’nin birçoğu türünün zirve

Şeyh Gâlib, “Hüsn ü Aşk” adlı eserinde “Eski şâirlerin taze mazmûn bırakmayarak hepsini tükettiklerini, zamane şâirlerinin ise eskileri taklitten başka bir şey yapmadıklarını, hâlbûki sanatın, şahsiyet ve yenilik demek olduğunu, başkalarını taklit etmekle sanat eserleri vücuda getirilemeyeceğini” ifade etmektedir. Fuzûlî, Bâkî, Nedîm’i, ne mesnevîde, ne kasîdede, ne de gazelde onların üstüne çıkmak imkânsız olduğunu gören, diğer taraftan da mutlaka bir yenilik yapmak lüzumunu duyan Gâlib, kendinden önce ge

Niyazî-i Mısrî Vahdet-i vücut fikrinin timsali. İnsanı, alemin özü gören bir anlayış. Varlığı dert edinmiş eşsiz sufi. Mısrîyye yolunun kurucusu. Şiirleriyle asırlardır gönüllere seslenen dil örücüsü. Coşkun duyuşun ebedi parıltısı… Ey gönül gel ağlama zârî zârî inleme Pîrden aldım haberi ol bî-nişân sendedir Sendedir dostun ili sende açılır gülü Söyler bu cân bülbülü gül-i handân sendedir Gezme gel bahr u berri kendünde iste sırrı Cism ü câna hükm eden gizli sultân sendedir

Divan edebiyatına yönelmemde, Mehmed Çavuşoğlu (1935-1987)'nun sonraları Divanlar Arasında adıyla kitaplaşan yazılarının büyük etkisi olmuştur. Divan şiirini fildişi kulesinden çıkararak, onun gizemli dünyasına küçük kapılar açan bu yazılar dergilerde yayınlandıkça zevkle okurdum. Divan Dünyasından başlığı altında yayınladığım yazılar bir bakıma bunların devamı niteliğindedir. Merhum hocam Âmil Çelebioğlu (1934-1990) da, daha önce kimsenin bilmediği veya dikkatini çekmediği özgün konuları araştırarak kongre

Köroğlu, Türk destan geleneğinde mitolojik kahramandan destan kahramanına, "vergi almış şaman'dan Hakk'tan gönlüne ilham düşen âşık'a, karanlık güçlerle savaşan alp'ten, insanları haksızlıktan koruyan kahraman'a, çiltanlarla, Hz. Hızır'la, Hz. Ali'yle, on iki imamla konuşabilen eren'e kadar sürekli statü değiştirerek varlığını sürdürmüştür. Köroğlu Destanı bütün Türk halklarının sözlü edebiyatında [ayrıca Kürt, Arap, Tacik, Gürcü, Acar (Gürcü dilinde), Ermeni, Afgan, Abaza folklorunda] mevcuttur ve sözlü ge

Yirminci yüzyılda İran’da yetişen iki dilli şairlerin başta gelenlerinden biri de Muhammed (Mehemmed) Hüseyin Şehriyar’dır. Hafız ve Sadî başta olmak üzere klasik İran şiirinin ustalarının izinden giden Şehriyar genelde klasik tarzın kurallarına bağlı kalmış, klasik mazmunları kullanmıştır. Yârin şehrinde bundan başka şehriyar yok Yârin şehri gibi şah yetiştiren bir şehir yok Ben cennet kuşuyum ama bu kafeste Şimdi aşkın esiriyim; kaçacak yer yok Hazan yaprağı yüzüm gibi sararmasın Gülüm! Yüzünün

Durulmak bilmez bir derya gibi çalkalanıp duran bir beynin gelgitlerini, ardı ardına çakan kıvrım kıvrım düşünce şimşeklerinin parlamalarını, madde varlıkları dünyasındaki oluş ve görünüşlerde var olduğu sanılan tezat ve çelişkilerin kavranamazlıklarının aklı sürüklediği bunalım boşluklarına savrulan duyulmaz çaresizlik gürlemelerini, dert ve ızdırap içindeki bir gönlün feryadını yansıtan bu eser, aynı zamanda erişilmez bir iman gürlüğüyle evrenin sonsuz derinliklerine saçılan sığınış ve merhamet çığlıkları

Tâhirü’l-Mevlevî, divan edebiyatının son temsilcilerinden biridir. Merhum çok ince ruhlu bir şair, eşsiz bir öğretmendir. Dersi güzel fıkralar ve ince nüktelerle öğrencisine anlatmış, en ağır konuları bile hemen anlattığı esnada öğretmiştir. Tasavvufun en derin konularını açık bir lisan ve güzel bir ifade ile izah etmiştir. Onun doyum olmaz sohbetine katılanlar İslâm tarihi, tasavvuf ve edebiyat tarihi hakkında bilmedikleri birçok şeyi öğrenmiş, vaktin nasıl geçtiğini anlayamamışlardır. Tâhirü’l-Mevlevî, ye

Ahlak-ı AlaiOsmanlı ilim dünyasının büyük şahsiyetlerinden Kınalızâde Ali Çelebi, şöhretinin de önüne geçen Ahlâk-ı Alâî adlı ölümsüz eseri ile bilinir. Kazaskerliğe kadar yükselmiş, önemli devlet görevlerinde bulunmuş biridir aynı zamanda. Ahlâk üzerine yazdığı eserde konunun teorik tarafı kadar, özellikle aile ve devlet ahlâkı bölümlerinde pratiğe ilişkin de çarpıcı fikirler geliştirir. Elinizdeki kitap, onun ünlü eserinin işte bu pratiğe yönelik, aile ve devlet ahlâkı bölümlerini içermektedir. Yaklaşık 5

Ali Şir Nevâyî; yaşadığı hayat, yazdığı eserlerin sayısı, bunların kültür tarihimizdeki yeri ve çeşitliliği, yetiştirdiği ve yetişmesine katkıda bulunduğu bilim ve sanat adamları, kurduğu yüzlerce hayır kurumu göz önüne alındığında yanına ikinci bir kişiyi koymakta zorlanacağımız önemli bir kişiliktir. Elinizde bulunan Nesâyimü'l-Mahabbe Min Şemâyimü'l-Fütüvve adlı eser, onun şeyhi ve dostu olan Molla Abdurrahman Camî'nin Farsça yazmış olduğu Nefehâtü'l-Üns Min Hadarâtü'l-Kuds adlı evliyalar tezkiresinin on

Tâhirü'l-Mevlevî'nin Divan edebiyatı hakkındaki yazılarını bir araya getiren ve Divan Edebiyatı Yazıları / Birinci Kitap'ın devamı olan bu çalışma, yazarın çeşitli süreli yayınlardaki yazılarının derlenmesinin yanı sıra; yine onun Süleymaniye Kütüphanesi, Fethi Sezai Türkmen Koleksiyonu'nda kayıtlı defterlerindeki çeşitli şiir şerhlerini ihtiva etmektedir. Neler var bu kitapta? Edebî Bahisler kısmında: Gülşen-i Râz hakkında Rıza Tevfik'e yazdığı cevaplar, Ahsenü'l-Kasas'tan Birkaç Vak'a başlığıyla Molla Câm

Osmanlı padişahları arasında Divan sahibi şairler; Osmanlı şairleri arasında da Farsça Divanı olanlar çıkmıştır. Ancak Farsça Divanı olan tek Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'dir. Osmanlı tahtının dokuzuncu Padişahı, tarihe yön veren Yavuz bir cihangir olarak ülkesini üç kıtaya yayılmış bir cihan devleti yaparken üç Şark diliyle kültür alanında söz sahibi Selimî olarak şiirleriyle de cihana seslenmiştir. Uzmanlar, onun şiirini en ünlü İran şairlerinin şiirleriyle birlikte değerlendirmiş; İranlı şairler d

Loş yatakhanede her zamanki alışkanlıkla bozuk kalorifer peteğine yaslanmış, iki çocuğun vücutları tir tir titriyor, dişleri birbirine çarpıyordu. Köyde geçen anılarını anlatıyorlardı, ısıtarak birbirlerini çocuk düşleriyle. Hasan: "Büyüyünce de kardeşliğimiz devam edecek değil mi?" Hikmet, küçük kollarını açıp Hasan'a kocaman bir sevgiyle sarıldı. "Kardeşliğin bittiği görülmüş şey mi, kardeşim?" Tam o esnada içeriye ince, uzun boylu, üzerinde siyah bir palto, elinde bir çuval, insanın içini ısıtan bir tebe

Aslen Arnavut kökenli olan Şemseddin Sami Türk milliyetçiliğinin ilk biçimlerinden olan Osmanlıcılığın önemli isimlerinden biriydi; Osmanlı devletinin güçlenmesi için modernleşmesi gerektiğini savunmuş ve bunu başarmanın yollarından biri olarak geniş imparatorluğun ortak dili olan Türkçenin önemini öne çıkarmıştı. Bu uğurda da Türkçeyi inceleyip modernize etmek ve geliştirmek amacıyla epey çaba harcamıştır. Dilin sadeleşip Türkçeleşmesini savunan, bunun için gerekirse Türkçenin en eski kaynaklarına ve Doğu

Âşık Paşa, 14. yüzyıl irfânî geleneğin en önemli isimleri arasındadır. Dedesi, Anadolu Türk-İslâm kültür tarihinde önemli yeri olan Türkmen Babası Baba İlyas el-Horasânî'dir. Âşık Paşa, Anadolu'da siyâsî faaliyetlerde aktif rol alan Karamanoğlu Beyliği'nin kuruluşunda etkili olan Muhlis Paşa'nın ise oğludur. Âşık, dedesi Baba İlyas ile birlikte Anadolu'ya gelen Şeyh Osman'ın gözetiminde yetişmiş ve onun kızı ile evlenmiştir. Meşhur sûfî-şâir Elvan Çelebi bu evlilikten doğmuştur. Osmanlı Tarihçisi Âşıkpaşazâ

İran'ın ilk büyük şairi ve Fars şiirinin kurucusu olarak kabul edilen Ebû Abdullâh Cafer b. Muhammed Rudekî, gençliğinin ilk dönemlerinden itibaren hem şiirleri hem de musiki dalındaki yeteneğiyle ün kazandı. Rudekî, Deri Farsçasında olgun şiirler söyleyen ilk şair, Farsça şiiri olgunluğa eriştiren ilk yetenektir. Yaşadığı dönemde Fars edebiyat dünyasında sadece bir tek şairin, Rudekî'nin adı egemendi. Çağdaşları arasında da kendisine yaraşır ve hak ettiği bir üne sahip şairlerin hocası ve şairlerin sultan

Dîvân Şiirinde İstanbul Avnî mahlasını kullanan Fâtih Sultan Mehmet'ten 19 yüzyıla uzanan dört asırlık dönemin biriktirdiği cilt cilt dîvânlardan, şairlerin doğrudan İstanbul'la ilgili kaside, gazel, şarkı, mesnevi türlerindeki şiirlerini bir araya getiren son derece önemli bir antoloji çalışması. İstanbul hakkında bir mısra, beyit bulabilmek için kütüphaneleri tek tek dolaşmayı, yazma eserlerin peşine düşmeyi, yüzlerce sayfalık dîvânları satır satır elden geçirmeyi, yanlışlık ve eksiklikleri düzeltmeyi göz