?Cumhuriyetçi İslâm kurumlarla, vatandaşlık ve milliyet anlayışıyla,
kamusal alan ve sivil toplumun devletle olan ilişkisi içinde
tanımlanmasıyla, özgürlükler ve insan haklarıyla ilgili siyasal
bir meseledir. Bundan da önemlisi, ahlâkî ve siyasal bakımdan
cumhuriyetçi bir öznenin oluşturulması meselesidir.
Dünya üzerinde milyonlarca Müslüman, cumhuriyet rejimi altında
yaşamakta olduğu halde, İslâm ve cumhuriyetin ya da İslâm ve
demokrasinin pek bir arada var olamayacak, hatta karşıt kavramlar
olduklarına dair bir kanı var. Aslında cumhuriyet ne mutlak bir
demokrasi tedarikçisidir ne de tümüyle demokrasiden azadedir.
Demokratik olduğu iddia edilemeyecek birçok cumhuriyet rejimi vardır
ve laiklik sık sık otoritaryanizmi meşrulaştırır. Peki ya İslâm demokrat
olabilir mi?
Türkiye, İran ve Senegal... Her biri, kendine özgü bir cumhuriyet ve
kendine özgü bir İslâm anlayışını içselleştirmiş, ortaya birbirinden çok
farklı cumhuriyetler çıkmış. Ama İslâm, tek başına, bu ülkelerdeki
cumhuriyet çeşitliliğini açıklamaya yetmiyor. Jean-François Bayart bu
çalışmasında cumhuriyetle yönetilen bu üç İslâm ülkesine odaklanarak
İslâm'la cumhuriyetin, cumhuriyetle demokrasinin ve demokrasiyle
İslâm'ın ilişkilerini inceliyor.