Ansiklopedik tanımı itibariyle ideoloji, Siyasi veya toplumsal bir
doktrin meydana getiren ve bir hükümetin, bir partinin, bir sosyal sınıfın
vb. hareketlerine yön veren düşünce ve görüşler sistemi şeklindedir.
İngiliz solunun ünlü kalemi Hall, İdeoloji, sağduyuyu 'kendiliğinden'
ideolojik ve bilinçdışı hale getirir. Nesnelerin niteliğini sağduyuyla
öğrenemezsiniz: Sadece varolanlar arasında nereye uyabileceğini
anlayabilirsiniz. Onu, kendi öncülleri ve varsayımlarının görünüşteki
saydamlığı tarafından görünmez kılan bir ortam olarak yapılandıran
şey, bu garantiye alınmış olma niteliğidir açıklamasını getirmektedir
(DICK, 1998: 17). İdeolojiye dönüldüğünde ele alınan kuramın bir
temsil sistemi olduğu rahatlıkla anlaşılacaktır. Althusser bu temsil
biçiminin bilinçle bir ilgisi olmadığını ve algılanıp kullanılan nesneler
vasıtasıyla insanları farkında olmadıkları bir süreç çerçevesinde
etkilediğine inanır.
Elinizdeki kitap, genelde fikirler demeti olarak anlaşılan ideoloji
kavramını, farklı boyutlar ekseninde tartışmak için hazırlanmıştır.
Önce ideoloji - hegemonya - karşıt hegemonya, tahakküm / direniş
sistemlerinin açıklandığı ilk iki kısımdan sonra, her siyasal ideolojiyi
kendi özgün yaklaşımı içerisinde irdelemektedir. Sırasıyla en eski
ideoloji olma özelliğini taşıyan liberalizmden başlayan eser, daha sonra
muhafazakarlık / Türk muhafazakarlığı, faşizm / Nasyonal Sosyalizm
gibi bölümleri içererek, milliyetçilik, sosyalizm - komünizm, sosyal
demokrasi tartışmalarına ışık tutuyor. Faşizm - milliyetçilik tezleri
ontolojik olarak birbirinden ayrıldığı gibi sosyalizm - Avrupa
Komünizmi ve Ortodoks Marxist kuram da en ince ayrıntısına dek
evreleriyle birlikte tanımlanıyor.
Kemalizm'in özgün bir üçüncü yol ideolojisi şeklinde ele alındığı
kitabın son kısımlarında siyasal ideolojiler bahsinin güncel konularını
oluşturan, küreselleşme - karşıt küreselleşme, çok-kültürlülük, etnisite
- kimlik - bağımlılık paradigmaları - çevreci hareketler - sanal ağ
kaynaklı siyasal eylem kalıpları - LGBT topluluklarının siyasal eylem ve
davranışları - politik tutumları gibi çağcıl konulara ışık tutuluyor. Bir ders kitabı olmasının yanı sıra siyaset - ideoloji - siyasal / sosyal
konumlar üzerinde kafa yoranlar için el kitabı niteliğinde olma
iddiasındaki Çağdaş Siyasal İdeolojiler'de Kuram - Yöntem - Güncel
Tartışmaları ilgiyle okuyacaksınız.