Garip İlimler ve Ruh Çağırma, Filibeli Ahmed Hilmi’nin Şehbal mecmuasında 28 Haziran 1910 - 14 Şubat 1911 tarihleri arasında 10 sayı boyunca tefrika edilen “Eski Fikirler, Yeni Şekiller: Ulûm-ı Garîbe ve İspritizma” başlıklı yazılarını bir araya getiriyor. 1305 (1889/1890) yılında Beyrut’ta (Lübnan) yaşadıklarını anlatan Filibeli’nin bahsi geçen yazıları bir yönüyle hatırat özelliği taşımaktadır. Ancak yazıların önemli ve dikkate değer tarafı, bu hatıraların Filibeli’nin düşünce dünyası ile olan ilgisidir.

Bu eser, Şehbenderzâde Ahmed Hilmi tarafından Celâl Nuri (İleri) Bey’in üç ciltlik Târîh-i İstikbâl isimli eserinin Hicrî 1331 tarihinde neşredilen ilk cildinin yani Mesâ’il-i Fikriyye’nin umûmî ve kapsamlı bir tenkidi olarak kaleme alınmıştır ve bilhassa bu eserdeki felsefî, dinî, itikadî, tarihî ve fennî hususlardaki tenkitleri içermektedir ki Filibeli’nin bilgi birikimini de gözler önüne sermesi bakımından oldukça önemlidir. Ahmed Hilmi Efendi’nin tenkit usulü şu şekildedir: İlk olarak ilgili paragrafı

Geçen asrın ilk çeyreği, Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet’e geçişin gerçekleştiği, Balkan ve iki Dünya Savaşı'nın yaşandığı, zaman olarak kısa, ancak tezahür eden olaylar ve neticeleri açısından geleceğe şamil uzun bir dönemin başlangıcıdır. Bu dönemde Türk fikir ve siyasi hayatına yön veren önemli isimler yetişmiştir. Fikir hayatımızı şekillendiren siyasî fikir akımlarının da kendi kalıpları içerisinde kendini göstermeye başladığı bu yıllarda, yerli kültür ve değerlere bağlı kalarak Osmanlı Devleti’nin ayak

Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi Efendi genç denebilecek bir yaşta yani 49 yaşında vefat etmiş ancak buna rağmen çok verimli bir matbuat ve yazı hayatı geçirmiştir. Matbuat hayatında birçok gazete de çıkaran Filibeli’nin adı âdeta Hikmet gazetesiyle özdeşleşmiştir. Bâtınîler -İblîs Behmen- ismini verdiğimiz bu roman da Haftalık Hikmet gazetesinin ilk sayısından (21 Nisan 1910) son sayısına (28 Eylül 1912) kadar aralıklarla 63 sayı tefrika edilmiş olup tam metin olarak ilk defa okuyucularımızın karşısın

Senûsîler ve On Üçüncü Asrın En Büyük Mütefekkir-i İslâmîsi Seyyid Muhammed es-Senûsî, Abdülhamîd ve Seyyid Muhammed el-Mehdî ve Asr-ı Hamîdî’de Âlem-i İslâm ve Senûsîler adlı bu eser, Osmanlı Devleti’nin son dönem önemli mütefekkirlerinden Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin dînî ve fikrî sahadaki tefekkürünü ortaya koyan eserlerindendir. Hatta 1908’de sürgünden İstanbul’a döndükten sonra sürgündeki gözlemlerine ve edindiği intibâlarına dayanarak kaleme alıp yayınladığı ilk eseridir (1909). Bununla birl

“Dedelerimiz Türkler, Sibirya, Çin ve İran arasındaki yerlerde dolaşırlardı. Asıl yurtları “Altay Dağları”ydı. Dedelerimiz çok eski zamandan beri yiğitlikle bellenmiştiler… “Türk gibi kuvvetli” darb-ı meseli boşuna söylenmemişti. Dedelerimiz pek güçlü, çok kuvvetli pehlivandılar… Bunun sebebi de… temiz, sade yemeklerle geçinmekti. Şimdi bile dağlık ve yayla yerlerde oturan Türklerin kuvvetli ve güzel olması bu sebepledir. Dedelerimiz sütü pek çok severlerdi, bunu türlü türlü suretlerde kullanırlardı. Kebap

İnsanlar arasında, Yunus Emre, Derviş Yunus, Âşık Yunus nâmlarıyla meşhur olan ârif ve âşık-ı billâhtır ki, Bolu'da dünyaya gelmiş, Yıldırım Bâyezit zamanında zuhûr etmiştir. Şeyhleri Tapduk Emre Hazretleri olup tarîkatleri Kâdirî'dir. Yunus ümmîdir, yani zâhiren kimseden okumamış, ders almamıştır; fakat bâtınen mekteb-i tevhit ve aşkta tahsilini ikmâl etmiş, aliyyü'l- âlâ olarak şehâdetnâmesini almış ve birinci olarak çıkmıştır. Yunus, tevhîd ve hakikatte bir Muhyiddin, esrâr ve hikmette bir Mevlânâ, aşk v

Son dönem düşünürlerimizden Filibeli Ahmed Hilmi'nin kaleme aldığı Akvâm-ı Cihân 1329/1911'de yayımlanmıştır. Osmanlıların Avrupa'dan ve Afrika'dan neredeyse tamamen çekildikleri bir zamanda kaleme alınmıştır. Batıda yapılan çalışmalarla aynı zamanda yayımlanmış olması dikkat çekicidir. Eserin muhtevası kavimlerin, ırkların yaşayışı, psikolojik özellikleri, simaen ve bedenen görünüşleri, adetleri, töreleri... gibi konular olup bu anlamda edebiyatın, sosyoloji ve etnolojinin, dinin ve tarihin alanına hitap e

Üss-i İslâm ya da İslâmî Hakikatlere Dayanan Yeni Akâid İlmi Filibeli Ahmed Hilmi'nin genç müslümanlığın ihtiyaçlarını tatmin edecek tarzda tertip ettiği, yeni bir akâid kitabıdır. Sebeb-i telif olarak görülebilecek bu cümlede yazar, diğer akaid kitaplarından farklı olarak, yeni hasıl olan bir ihtiyaca İslâm'ın esasları ile cevap verdiğini söylemektedir. Kitabın kaleme alındığı tarih (1913-1914), Osmanlı Batılılaşmasının yalnızca askerî ve eğitim alanları ile sınırlı kalmadığı bir dönemdir. Artık tamamıyla

A'mâk-ı Hayâl, Cumhuriyet öncesi edebiyatımızın hem en şanslı hem de en şans¬sız kitabıdır. İlk baskısının (1910) üzerinden yüz yılı aşkın bir süre geçmesine karşın hâlâ ilgi görmesi, sevilerek okunması ve buna bağlı olarak farklı yayınevle¬rince üst üste basılması, onun ne kadar şanslı olduğunu göstermektedir. Kitabın şanssızlığı ise yazarının ölümünden sonra yapılan ikinci (bütünleşmiş ilk ve tek) baskısının (1925) inanılmaz bir özensizlikle ve akıl almaz yanlışlarla dolu olarak çıkmasıdır. Bu büyük bir ş

İlm-i Ahvâli'r-Ruh-Ruh Hallerinin İlmi 1327/1911'de ilk yayımlanışından 108 yıl sonra ilk kez okurlarımızla buluşuyor. Eser, Ahmed Hilmi'nin kurucusu olduğu Hikmet Matbaa-i İslamiyesi'nde basılmıştır. İlk Osmanlı üniversitesi olan Darülfünûn-ı Osmanî'de tedris edilen bu eserin, sadece bir ders kitabı mahiyetinde yazılmadığını kitap girişindeki Birkaç Söz başlığı altında yer alan Ahmed Hilmi'nin takdiminden öğreniyoruz: Eserden memul olan istifâdenin yalnız Darülfünûn'un mümtaz talebelerine has ve münhasır k

Allah'ı İnkâr Mümkün müdür? Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi bütün eserleri serimizin yedinci kitabı olarak Büyüyenay Kitaplığına katılıyor. Eser, *Tarih-i İslâm'ın Birinci Zeyli: Allah'ı İnkâr Mümkün müdür? yahut Huzur-ı Fende Mesâlik-i Küfür [Felsefe-i Mâ Fevka't-Tabiâ Mebahisi]* künyesiyle Hikmet Matbaa-i İslamiyesi'nde 28 Kasım 1911'de yayımlanmıştır. Ahmed Hilmi, *Okuyucularla Bir Hasbihal* başlıklı takdim yazısında *Fena bir şiiri okuyan bir adam, biraz vakit kaybetmiş olmaktan başka bir zarar görm

A'mâk-ı Hayâl, yeni harflerle ve sadeleştirilmiş olarak birçok kez basıldığı halde, ciddi bir değerlendirmeye neden konu olamamıştır? Bu sorunun yanıtı, yine yayınların kendisindedir. Bu yayınlar, ne yazık ki, eseri ciddi bir değerlendirme konusu kılabilecek bir titizlik ve özenden yoksundur. Sadeleştirme adına dili, metnin kavramsal yapısı altüst edilecek biçimde bilinçsizce bozulan; kimi söz bağlamları düşünülmeden komik biçimde okunan; ikinci basıı dizgi yanlışları, rahatlıkla doğrusu anlaşılabileceği ya

A?mâk-ı Hayal, yazarın ?hakikat konusunda¬ki kanaatini dile getiren ve daha çok ?vahdet-i vücûd fikrinin hâkim olduğu tasavvufî ve ahlâkî bir romandır. Eserdeki olaylar mezarlıktaki bir kulübede yaşayan Aynalı Baba ile Raci arasında geçmektedir. A?mâk-ı Hayal isimli bu romanda, hakikate susamış bir ruhun, onu aramak için manevî âlemlerde yaptığı seyahatler anlatılmaktadır. Roman kahramanı Raci'nin şahsında felsefenin insanı mutluluğa ulaştırmayacağı anlatılmaya çalışılmaktadır. Bu eseri yeniden yayımlarken

1914 yılında 49 yaşında vefat eden Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi'nin eserleri aradan 104 yıl geçmesine rağmen henüz tam olarak kültür dünyamıza kazandırılabilmiş değil. Bütün hikayelerini bir araya getiren bu eser de hikayelerin son yayımlanış tarihi olan 1912 yılını dikkate alırsak, 106 yıl sonra ilk defa bir kitap hüviyetiyle okurlarımızla buluşuyor. Bütün Hikayeleri adını verdiğimiz bu eserde Filibeli Ahmed Hilmi'nin 1910-1912 tarihleri arasında Hikmet Gazetesi'nin Haftalık ve Günlük olarak çıkan d

A'mâk-ı Hayâl, yeni harflerle ve sadeleştirilmiş olarak birçok kez basıldığı halde, ciddi bir değerlendirmeye neden konu olamamıştır? Bu sorunun yanıtı, yine yayınların kendisindedir. Bu yayınlar, ne yazık ki, eseri ciddi bir değerlendirme konusu kılabilecek bir titizlik ve özenden yoksundur. Sadeleştirme adına dili, metnin kavramsal yapısı altüst edilecek biçimde bilinçsizce bozulan; kimi söz bağlamları düşünülmeden komik biçimde okunan; ikinci basıı dizgi yanlışları, rahatlıkla doğrusu anlaşılabileceği ya

Sisli bir sabahta erkenden uyandım. İçimde sebebini bilemediğim bir sıkıntı vardı. Yavaş yavaş mezarlığa doğru yürümeye başladım. Bu gün havanın sisli, içimin sıkıntılı olmasından dolayı hüzünlü bir ney iniltisi dinlemek istemiyordum. Mezarlığın duvarına yaklaştıkça kulağımıza saz sesi gelmeye başladı. Sabah ziyaretine gelen bir medrese mollası yüzünü ekşiterek; Bizim Aynalı deliye bu gün yine şeytan karışmış herhalde, ölülere saz çalıveriyor dedi.

Bir gün, bir cesette hapsolduğumu hissediyor gibi acı veren bir hisle inlerken güya kâinatın bütün zerrelerine emanet olarak verilen sırlar birer birer bulunduğum cesette toplanmaya başladı. Renksiz ve mekânsız bir mana esintisi, cesedimi kaplayıp kuşattı. Doğuya dönmüş yüzümü, doğmaya başlayan altın ufka çevirmiştim. Her zerre güya beni selamlıyor, her taraftan burnuma amber kokusu geliyor, tüm varlığım bir muhabbet hakikatinin tesiri altında titriyordu. Kendimi biliyor, etrafımı görüyor, gördüğümü fark e

Gençler! Vatan ve milletimizi yüceltmek için, mevcud felsefî doktrinlerden hangisini seçmenin uygun olacağını bana soruyorsunuz. Bilmem ki, bu sorunun her insaflı vicdanı ezecek kadar ağır olduğunu düşündünüz mü? Gençlik, ancak ihtiyarlık zamanında yüksek değeri takdir edilen bir nimettir. Gençler için hayat bir şiirdir. Gençlerin şevk dolu gönüllerine ancak hayal perilerinin ruhu okşayan nağmeleri ve ümit neşideleri ulaşabilir. Onların masum gözleri, hayat denilen bu mücadele alanında kanlı facialar değil,

ІІ. Meşrutiyet döneminin önde gelen fikir adamlarından biri olan Şehbenderzâde Ahmed Hilmi siyasetin yanı sıra kelâm, felsefe, tasavvuf ve tarihle de meşgul olmuş; ayrıca şiir, roman ve tiyatro eserleri kaleme almıştır. Onun ilk defa yeni harflerle kültür dünyamıza katılacak olan Beşeriyetin Fahr-i Ebedȋsi Nebȋmizi Bilelim ve Cihâd-ı Ekber'e adlı iki risalesi bu kitapta bir araya gelmekte. Beşeriyetin Fahr-i Ebedisi Nebimizi Bilelim adlı eserde hakikat mefhumu, insanın hakikat endişesi, hakikate erişebilm