Osmanlı bir kılıç ve asker medeniyetinden önce ve öte, bir ilim ve irfan medeniyetidir. Osmanlı topraklarında kazanılan en büyük zaferler, silahlı orduların karşı karşıya geldiği meydanlarda kazanılanlardan ziyade, kendileriyle baş başa kaldıklarında o en büyük düşmana, yani nefislerine karşı yürüttükleri savaşlardan galip çıkan ariflerin zaferleridir. O ariflerin saçtığı tohumların meyveleri hâlâ devşirilmekte, o dönemde yazılan eserler hâlâ okunmakta, o neşveyi taşıyan erler hâlâ aramızda dolaşmaktadır. İ