Büyük İngiliz tarihçi Eric Hobsbawmın 20. yüzyıla kısa demesinin nedeni,
ona çok şey sığması ve çok hızlı geçmesiydi. Dan Dinerin bu çok yankı
uyandıran kitabında yaptığı, filmi geriye sarmak ve en tehlikeli sahneleri
ağır çekimde oynatmak... Onun mesafeli bakışı, zaten bildiğimizi
varsaydığımız olayları başka bir gözle görmemizi sağlıyor. Soğukkanlılığın
provokasyonu diyebilirdik, onun üslubuna!
Dan Dinerin odağında, 20. yüzyılın ilk yarısının olayları var. Zira bu yarı
yüzyılın felaketleri, çağın günümüze dek uzanan bilincine damgasını
vurmuştur ona göre. İki dünya savaşını da, dünya iç savaşı hükmünde
gö-rüyor. 20. yüzyılı düalizmlerin gerilimi belirlemiştir: Özgürlük ve
Eşitlik, Kapitalizm ve Komünizm, Doğu ve Batı... Fakat Diner, bu iki kutuplu
çatışmaların aslında başka çelişkilerin tercümesi niteliği taşıdığı
durumlara da dikkat kesilir.
Avrupayı doğusundan bakarak gözlüyor bu kitapta Dan Diner ve analitik
bakışıyla 20. yüzyılın siyasi tarihini baştan aşağı tarıyor: Birinci Dünya
Savaşının yıkımları, ulus-devletlerin oluşum dinamiği, ABDnin bir dünya
gücü olarak belirişi, Ermenilerin Büyük Felaketi, Küçük Asya Rus Devrimi,
iki dünya savaşı arası dönemin çalkantıları ve gergin istikrarsızlığı,
İngiltere ve Fransanın faşizmden sıyrılmasını sağlayan siyasal kültür,
nasyonalsosyalizmin dehşet verici başarı hikâyesi, başka bir çalışmasında
medeniyet kırılması diyeceği Yahudi Soykırımı, İkinci Dünya Savaşı ve
sömürgeciliğin sonu, onyıllar süren Soğuk Savaş, Avrupanın uzlaşma ve
barışma deneyimi...
Diner, bu çalışmasıyla eleştirmenlerden çağa isabetli teşhis koyan yazar
övgüsünü almıştı. Tarih okumayı sevenlere de, siyasetbilimcilere ve siyaset
felsefesiyle meşgul olanlara da hitap eden bir kitap.