Hayaller Sancağının Kuru Sarhoşları: Osmanlılarda Esrar ve Esrarkeşler,
kimileri için bela olan, kimileri içinse başka dünyaların kapılarını aralayan
eşsiz bir sırrın Anadolu'daki ilginç serüvenini ele alıyor.
Esrarın, yarattığı kuru sarhoşluk karşısında tahtından olmak istemeyen
sulu sarhoşluğun müsebbibi şarapla kavgasını, Tanrı'ya dolaysız yoldan
ulaşmayı arzulayan dervişler elinde ayinlerin değişmez bir parçası haline
gelişini kendine konu ediyor. Toplumun her kesiminden kişiler arasına
sokularak hekimler elinde ilaçken, sokaklarda akla düşman bir zehre, şairler
ve edipler elinde vazgeçilmez edibi bir motife, fırsatçılar gözünde gelire
nasıl dönüştüğünü ve idarenin bunu önlemeye yönelik sarf ettiği binbir
türlü çabayı, tüm serüveniyle, detaylı, incelikli ve eğlenceli bir anlatımla
okura sunuyor.
Bugün adı anıldığında çoğunlukla ahlâki ve yasadışı çağrışımlar uyandıran
esrar, son birkaç yüzyılın deney tüplerinde yaratılan tehlikeli yapay
hazlarından efsanelerle örülü benzersiz geçmişiyle ayrılır. Sınırlandırılması
güç tarihi, elden ele değişen birbiriyle çelişkili sayısız rolle doludur. Yarattığı
bugün dahi merak konusu hallerle [esrar], kiminde korkakların cesaret,
kederlilerin neşe, iktidarsızların şehvet, hayalgücü yoksunlarının ilham
kaynağı; kiminde uyumsuzların direniş, avarelerin avuntu, manevi kasları
zayıfların esrime aracı; kiminde ise düpedüz beladır.