Dogˆu Akdeniz o¨nemli medeniyetlerin ve bu medeniyetlerin s¸ekillendirdigˆi zengin bir sosyal hayatın bes¸igˆi olageldi. Ticaret, siyaset ve diplomasi bu zenginligˆi hem s¸ekillendirdi hem de bu zenginligˆin ic¸inde s¸ekillendi. Ortac¸agˆ Akdenizi’nde Memlu^k Sultanlıgˆı’nın, Kilikya Ermeni Krallıgˆı’nın ve Bizans I·mparatorlugˆu’nun etki alanındaki tu¨ccarların faaliyetlerini, tu¨ccar grupları ve siyasal yapılar arasındaki ilis¸kileri merkeze alan Hilal ile Hac¸ Arasında Hayatlar, farklı siyasal gu¨c¸lerin birbirleriyle kurdukları diplomatik ilis¸kilerde ticaretin rolu¨nu¨, etkisini, bu etkilerin tu¨ccarlar u¨zerinden ilerleyen dinamizmini Akdeniz’in olanca canlılıgˆıyla aktarıyor. Yalnızca u¨ru¨n gruplarına, ticaret istatistiklerine odaklanmayan, bunların yanı sıra siyasal gu¨c¸lerin yo¨nlendirmelerini, ambargolarını, yasaklarını, tes¸viklerini de sosyal hareketliligˆe etkisiyle beraber degˆerlendiren ayrıntılı bir tablo sunuyor. “...bu c¸alıs¸mada, Memlu^k Sultanlıgˆı’nın, Bizans I·mparatorlugˆu ve Kilikya Ermeni Krallıgˆı ile denizas¸ırı ticareti ve bu ticareti devam ettirmek ic¸in giris¸tigˆi diplomatik ilis¸kileri u¨zerinden Dogˆu Akdeniz’de gerc¸ekles¸en ticaret ve bu ticarette etkin tu¨ccar grupları anlatılmıs¸tır. (...)sevkiyatını yaptıkları u¨ru¨nlere (ko¨le, demir, kemere ve do¨s¸eme kerestesi), miktarlarına, mali kars¸ılıklarına, tu¨ccarların alıs¸veris¸lerde kullandıkları sikkelere, tas¸ımacılıkta yararlandıkları gemilerin c¸es¸itlerine, gemilerin sahiplerine, rotalarına, sevkiyat gerc¸ekles¸tirdikleri c¸es¸itli limanlara, tu¨ccarların u¨ru¨nlerini indirdikten sonraki satıs¸ yo¨ntemlerine ve c¸es¸itli ortaklıklar bas¸ta olmak u¨zere uyguladıkları ticaret usullerine kadar birc¸ok bilgiye ulas¸ılmıs¸tır.” AHMET USTA